OECD/OESO Learning Compass 2030

Visiedocumenten die een periode van ruim 10 jaar bestrijken zijn rare dingen. Als ze “goed” zijn opgesteld zit er namelijk vaak voor iedereen wat in. Of als je wilt, dan kun je er altijd wel iets in vinden waar je over kunt vallen.

Met de OESO Learning Compass 2030 is het eigenlijk niet anders. Als ik het filmpje hierboven bekijk denk ik “ja, logisch, past bij de verwachtingen over de toekomst en de manier waarop het onderwijs daarop in moet spelen”.

Pedro De Bruyckere valt over het voornemen om sociale en emotionele vaardigheden te gaan observeren en meetbaar maken.  Zijn zorg over de vraag in hoeverre je zulke vaardigheden aan kunt leren begrijp ik. Los nog van de vraag hoe je je gaat bepalen wélke waarden je dan gaat aanleren. Een van de toelichtende documenten (PDF-link) geeft aan die vaak gebaseerd zijn op sociale en culturele tradities. Nou, dan zie ik in Nederland de bui al hangen.

En als er staat dat leerlingen/studenten “agency” hebben over hun leerproces (PDF-link) dan lijkt met mij logisch dat dat bij een kleuter een andere invulling krijgt dan bij een universitaire student. Maar als ik dan lees “Agency implies having the ability and the will to positively influence one’s own life and the world around them.” dan denk ik : Ja, laten we alsjeblieft er voor zorgen dat leerlingen/studenten tegen de tijd dat ze het reguliere onderwijs verlaten die vaardigheid bezitten.
Dat betekent niet dat ik denk dat dat alleen een taak van de school is, dat er een vak “zelfregulatievaardigheden” of een vak “een leven lang leren” moet komen, dat is een invulling (en geen goede wat mij betreft).

Zoals altijd is zo’n visiestuk geen kookboek (dus niet zo proberen te gebruiken!). Je kunt het echter wél gebruiken als inspiratiebron. De metafoor van een kompas is dan ook helemaal niet zo raar. Die geeft een richting aan. Maar als je onderweg een ravijn tegen komt dan blijf je ook niet stug rechtdoor lopen, dan moet je op zoek naar een oplossing om er overheen (of omheen) te komen. En als jij en ik op twee verschillende punten beginnen te lopen met exact dezelfde heading, dan kom we elkaar alleen bij toeval tegen (de kans bestaat dat je nooit tegelijkertijd op dezelfde plek bent!).

Dat de kompas uit gaat van competenties, de combinatie van kennis, vaardigheden en waarden/houding lijkt me niet meer dan logisch. Nee, kennis is niet overbodig, ook niet in 2030, maar het is niet voldoende om alleen feitjes te leren. Over de uitdaging bij waarden/houding heb ik het al gehad.
Dat zij daarbij in toenemende mate agency moeten kunnen uitoefenen (zelf doelen stellen, reflecteren op het pad daar naar toe, actie ondernemen om die doelen te bereiken) is een noodzakelijke vaardigheid. En dat hoeft hij gelukkig niet alleen.
De kernvereisten daarbij (taalvaardigheid, rekenvaardigheid, ict-vaardigheid, lichamelijke en geestelijke gezondheid en een sociale en emotionele basis) spreken wat mij betreft weer voor zich. Waarbij ik die niet zie als zaken om mensen op af te rekenen, maar als onderwerpen waar de maatschappij (gemeente, onderwijs, maatschappelijke instellingen, regeringen) de voorwaarden voor moeten creëren.
De transformatieve competenties vind ik wat complexer. Ze beschrijven een beeld van de rol van burgers in een maatschappij: waarde toevoegen, omgaan met spanningen en dilemma’s, verantwoordelijkheid nemen, klinken logisch, maar kunnen ook bv regeringen ook vertaald worden als: “je hebt pas waarde voor de maatschappij als je een baan hebt”, “als je het niet eens bent met je arbeidsvoorwaarden, dan moet je maar begrijpen dat het voor de economie belangrijk is” etc.
De buitenring (anticipate, act, reflect) klinkt dan weer heel voor de hand liggend.

Dus eigenlijk zou de belangrijkste kritiek kunnen zijn dat het té vaag of vrijblijvend is of dat je er niets in leest wat je niet al wist. Maar ook dát is een conclusie. Dan zou ik zeggen, gebruik het om bij te lezen over achtergrondinformatie bij de verschillende landen. Zoals over Nederland zelf waar we, ondanks wat we zelf soms lijken te denken, met een 7,4 gemiddeld tevredener zijn over ons leven dan het gemiddelde van 6,5 dat door de OESO gemeten is. Een stuk hoger ook dan onze Zuiderburen die op een 6,9 blijven steken.