Het Apple effect is voordelig voor iedereen – deel 2

Ik merk dat ik zo af en toe titels voor posts kies waar ik achteraf nog eens flink over na moet denken. Zo schreef ik op 23 januari “Het Apple effect is voordelig voor iedereen“. Toen doelde ik daarmee op de toename van activiteiten van Amazon in de aanloop naar de aankondiging van (wat we nu kennen als) de iPad op 27 januari.

Inmiddels weet ik echter niet meer zo zeker of ik van mening ben dat het Apple effect zo voordelig is voor iedereen.

Voor de duidelijkheid: ik ben heel nieuwsgierig naar het gebruik van de iPad als eReader. Ja, het is een beeldscherm en geen eInk, maar het feit dat het apparaat over kleur beschikt en de ervaring die ik inmiddels heb met het gebruik van Stanza op de iPhone doet mij vermoeden dat het voor thuisgebruik wel eens een heel prettig apparaat zou kunnen zijn. Het heeft de afmetingen die nodig zijn om al mijn PDF’s die ik nu op mijn Kindle DX lees goed weer te geven en ik merk dat het bladeren op de kleine iPhone al heel prettig werkt.

Maar waar ik op doelde was het feit dat ik er eigenlijk heel naïef vanuit was gegaan dat Apple met Amazon de competitie aan zou gaan op een manier die vergelijkbaar was met de wijze waar Barnes & Nobles dat doet: eigen apparaat uitbrengen, eigen winkel en zorgen dat je op de inhoud en de kwaliteit van het platform (en daar bedoel ik het geheel van hardware/software/winkel mee) wint van je concurrent.

Apple pakt het echter anders aan. Dat kunnen ze zich veroorloven omdat voor hen elektronische boeken slechts een klein (nu nog niet/nauwelijks bestaand) deel van hun inkomsten zijn. De iPad kan immers, naast de niet geringe inkomsten voor de hardware, zowel voor inkomsten via verkoop van muziek via iTunes als via applicaties uit de application store zorgen. Inkomsten uit elektronische boeken zijn een extra. Dit in tegenstelling tot bij Barnes & Nobles en zelfs bij Amazon.

Amazon en Apple zijn geen vrienden uit de tijd dat Amazon de concurrentie aanging met Apple door DRM-vrije MP3’s te gaan verkopen. Met de iPad heeft Apple een manier om haar concurrent direct in de kern van haar business te treffen. Apple heeft een aantal grote uitgevers, die voorheen elektronische boeken bij Amazon verkochten, de mogelijkheid geboden om die boeken voor meer geld dan de bij Amazon vaak gebruikelijke $9,99 aan te bieden op de iPad. Het verschil is zo’n $5 meer. Daarnaast biedt Apple, zo lijkt het in ieder geval, de uitgevers meer controle over die prijzen. Niet Apple, maar de uitgever bepaald de uiteindelijke prijs. Sceptici verwachten dat dat alleen zo blijft zolang Apple concurrentie heeft.

Het lijkt op het moment voor Apple een duidelijke win-win situatie. Ze hebben een aanbod weten te verzinnen waarmee ze uitgevers aan boord halen. Dat aanbod en de mogelijke kracht van het merk Apple maakt het voor uitgevers mogelijk om een vuist te maken naar Amazon. Dat was de machtige partij en het is ook duidelijk dat Amazon het er niet gemakkelijk mee heeft. Macmillan was de eerste grote uitgever die aangaf dat ze nieuwe afspraken wilde maken (met hogere prijzen voor de boeken en de mogelijkheid voor de uitgever om de prijzen vast te stellen). De eerste reactie van Amazon was om alle boeken, elektronische en op papier, van Macmillan te verwijderen. Dat bleek niet houdbaar en inmiddels zijn de boeken weer terug.

Online heeft het tot felle discussies geleidt tussen Amazon klanten, auteurs, uitgevers, bloggers en iedereen die er maar wat over wilde vertellen of schrijven. De verhoudingen tussen leveranciers (de auteurs en uitgevers) en hun klanten (de lezers) worden er in ieder geval niet beter op. Het lijkt daarmee een beetje op de discussies rond het illegaal verspreiden van muziek. Ook daar raakten fans en muzikanten met elkaar in conflict en vervreemden in veel gevallen van elkaar.

Hier in Nederland hebben we er maar een beetje mee te maken. We kennen hier al vaste verkoopprijzen (vastgesteld door de uitgevers) als het gaat om boeken op papier. En minister Plasterk wil nu zelfs gaan onderzoeken of we dan niet ook voor elektronische boeken moeten gaan doen. De prijs van een elektronisch boek in Nederland is gemiddeld gezien een stuk hoger dan in de VS bij Amazon. Hier betaal je ongeveer 80% van de prijs van een boek op papier. Er zijn hier geen grote verkoper van elektronische boeken die proberen met lage prijzen een deel van de markt af te bakenen. En uitgevers kunnen het zich nog heel gemakkelijk veroorloven om boeken in Nederland niet elektronisch aan te bieden. Wij zullen hier dus niet direct iets merken van het gevecht in de VS.

Het is ook zeker geen markt waar wij als consumenten het voor het zeggen hebben. Geen markt waarbij we ons geld kunnen laten spreken. Vergelijk het met de supermarkten. Die moeten wél scherp op hun prijzen letten omdat de onderlinge concurrentie stevig is. En daar kun je vrij besluiten om bij de concurrent boodschappen te gaan doen als het je bij de ene winkel niet bevalt. Er is zeker geen sprake van verschraling van het aanbod, eerder een uitbreiding van het aanbod bij (inderdaad een kleiner aantal grote) aanbieders.

Het is afwachten of Amazon een afdoende antwoord weet te vinden. Maar ik betwijfel of de bal nu echt bij hen ligt. Het zal veel eerder zo zijn dat de uitgevers nu het spel moeten maken. Als zij denken, zoals de filmindustrie en muziekindustrie voor hen dachten, dat hiermee de oorlog gewonnen is en de boekenmarkt dus weer ‘gewoon’ wordt zoals hij een paar jaar geleden was, dan kunnen we onze borst nat maken. Want dan gaan we de geschiedenis van het onbetaald uitwisselen van muziek en film in nog hevigere vorm mee maken voor boeken met als gevolg dat ook deze markt (voorgoed?) stuk zal gaan. En dat is slecht voor iedereen.