Via Kennisnet kwam ik bij Mijn Kind Online die op hun beurt weer via Sp!ts bij Univers, het universiteitsblad van de Universiteit van Tilburg terecht waren gekomen. Aanleiding was een bericht van de rechtenfaculteit over het maken van audio-opnamen en filmpjes van colleges. Daar hebben ze namelijk nieuwe regels ingevoerd:
“… zoals het juristen betaamt, hebben ze snel een nieuw artikel in de Regels en Richtlijnen opgenomen. Hierin staat dat studenten voor het maken van beeld- en geluidsopnamen tijdens het college eerst toestemming aan de docent moeten vragen. Voor verspreiding daarvan, heeft een student zelfs schriftelijke toestemming nodig.”(bron)
De reden daarvoor was dat er nog geen regels waren, en je wilt immers niet dat een verspreking van een docent, of een struikelpartij zomaar online komt.
Remco Pijpers van Mijn Kind Online zegt: “Zo’n stap is wel wat voor alle scholen in Nederland. Pak niet rigoreus de mobieltjes af van scholieren, maar leer ze dat het filmen van een ander en het publiceren van filmpjes op internet, niet zonder consequenties is.”
Ik zeg: “Veel te vergaand en onnodig uitgaand van slechte bedoelingen van studenten”.
Want er wordt toch ook niet vereist dat ik toestemming vraag voor het maken van schriftelijke aantekeningen tijdens een college? En verspreiden is veel breder dan online zetten. Het is heel gebruikelijk/gewoon om college-aantekeningen op papier onderling uit te wisselen.
Mijn advies aan de studenten: koop allemaal een MP3-speler, maak een standaard formuliertje en vraag standaard allemaal voor elk college schriftelijk toestemming aan om het college op te nemen en te verspreiden. Het gaat hier om toekomstige juristen, dan is het ook je taak om onzinnige regels aan te pakken.
Wat dan wel? Nou, maak de regels zo dat:
* het opnemen van colleges bij voorbaat toegestaan is;
* het commercieel gebruik van opnames niet toegestaan is zonder schriftelijke toestemming;
* toestemming voor gebruik van opnames uitsluitend gegeven wordt voor studiedoeleinden binnen het kader van de betreffende studie aan de Universiteit van Tilburg;
* dat misbruik van de opnames voor andere doeleinden met alle middelen die daartoe binnen de wet beschikbaar zijn bestreden zal worden.
De discussie gaat natuurlijk over het eerste deel van het stukje:
"Rechtenstudenten van de Universteit van Tilburg konden tot voor kort nog leuke slapsticks van docenten filmen met hun mobieltje. Juridisch lag hen geen strobreed in de weg om leuke versprekingen en domme uitglijders tijdens colleges op te nemen en thuis op Hyves of weblog te zetten"
Het is een kleine moeite om iets online te zetten, net zoals het een kleine moeite is een stukje tekst met een verspreking/uitglijder op een site te zetten. Het is immers leuker om te zien dat iemand een uitglijder maakt dan om te lezen. Met een filmpje maak je mijns inziens meer inbreuk op iemands persoonlijke integriteit dan met een citaat. De student die een opname maakt is zich daarvan bewust mag ik aannemen en in die situatie is het volgens mij terecht om van misbruik te spreken en dus regels op te stellen die dit tegengaan.
Interesting! Nog meer regels en bureaucratie om die regels te handhaven etc.
Waar zijn we toch mee bezig! Breng die studenten (en de docenten) een beetje verantwoordelijkheidsgevoel en normbesef bij, zou ik zeggen. Normen en waarden behoren we toch ook over te dragen in het onderwijs. Of niet? Lijkt me sowieso heel geschikt onderwerp in het Rechten-onderwijs.
@André: maar dat eerste stukje is een hypothetisch geval. Als in "we hebben niet gezegd dat het niet mocht, dus zou het zomaar kunnen". Daar zou je ten eerste de benadering die Wytze ook aangeeft voor kunnen gebruiken: leg het ze gewoon eens uit, kies niet meteen regels als oplossing.
Maar daarnaast, vind ik, schiet je zo met een kanon op een mug. Waar je wellicht probeert een formele basis te creëren voor het kunnen aanpakken van misbruik van video- en audio-opnames, maak je meteen ook elk legitiem gebruik nagenoeg onmogelijk/onwerkbaar.
Want zeg nou zelf, zou jij het werkbaar vinden als je als student voor elke audio-opname die je van een college wilt maken, zelfs als het voor eigen gebruik is!, toestemming aan de docent moet vragen omdat je anders de kans loopt op sancties?
Persoonlijk heb ik niet zo’n blindvertrouwen in het normbesef en verantwoordelijkheidsgevoel van veel studenten.
De meeste zijn heer erg netjes en kun je idd op hun verantwoordelijkheden en de geldende normen wijzen.
Maar ik merk dat er ook een aantal zijn die hier niet ontvankelijk voor zijn. Het is dan wel prettig als je regels hebt waar je op terug kunt vallen.
Je kunt iemand namelijk niet aanspreken om geldende normen, als deze niet door de student onderschreven worden en nergens (schriftelijk) zijn vastgelegd. Ik denk dat het dan ook heel erg begrijpelijk is dat juist een juridische opleiding hier zo mee omgaat.
Ik zou overigens wel meer voelen voor de regels zoals Pierre ze omschreven heeft. Deze komen uit eindelijk op hetzelfde neer, maar komen wel veel positiever over.
zou jij het werkbaar vinden als je als student voor elke audio-opname die je van een college wilt maken, zelfs als het voor eigen gebruik is!, toestemming aan de docent moet vragen omdat je anders de kans loopt op sancties?
Dit is toch ook het eerste wat je als student leert als je interviews gaat afnemen. Vraag vooraf toestemming om het op te nemen.
Waarom zou dit niet te hoeven gelden voor geluidsopnamen van colleges. Persoonlijk vind ik dit een kleine moeite en ook een kwestie van goed fatsoen is.
Natuurlijk is er ook een groot verschil tussen het kunnen opleggen van sancties en het daadwerkelijk uitvoeren van deze sancties.
Als een docent nou bij de beschrijving van de cursus even haar/zijn Creative Commons keuze laat weten, dan kun je als school de bottom line aangeven: Niets uit onze cursussen mag zonder toestemming van de cursusleider gedivulgeerd worden d.m.v audio, video of schriftelijk, tenzij uitdrukkelijk anders aangegeven door etc.
Zolang we kunnen kiezen, komen we er toch wel uit?
Een geluidsopname van een college voor eigen gebruik is heel wat anders dan een interview dat gepubliceerd gaat worden. Zoals ik zei, voor mij heeft het dezelfde status als je eigen aantekeningen.
De CC licentie voor colleges vind ik overigens ook wel een mooie oplossing. Laat de keuze aan de individuele docent.
Ik ben overigens nog niet overtuigd van de geluidsopname als vorm van aantekeningen. Aantekeningen zijn een persoonlijke samenvatting van een gebeurtenis terwijl een geluidopname een daadwerkelijke kopie van een gebeurtenis is.
Dit kan overigens nog een lastige discussie worden aangezien de vraag dan natuurlijk gesteld kan worden van wie een college nu eigenlijk het eigendom is. Is dit van de docent die het college geeft, van de school die de docent betaald om het college te geven of van de student die de school betaald om het college te volgen.
Waarom vinden we het normaal (ook studenten neem ik aan!) dat je in het Rijksmuseum geen foto- en video-opnamen mag maken? Waarom accepteren we, bij het uitgaan van de zaallichten, dat men telefoon uitzet en dat "beeld- en geluidsopnamen verboden zijn"?. Het theater en het museum zijn geen collegezalen maar in zekere zin is het college (+ de persoon die het verzorgt) toch wel een product waarbij het hanteren van een aantal regels (‘huisregels’ dan maar?) mogelijk is.
@André:
Telefoon uitzetten in de bioscoop heeft te maken met het storen van medegebruikers van een dienst, daar gaat het hier toch helemaal niet om?
En waarom is het normaal dat je betaalt om in het Rijksmuseum een schilderij te zien én nog een keer betaalt om er een herinnering aan over te houden? Ik vind dat helemaal niet zo normaal. Dat je die foto’s niet zondermeer zou mogen verspreiden is een voorwaarde waar ik me, gezien de bron van inkomsten van een museum nog iets bij kan voorstellen.
Ik heb ook helemaal niet gezegd dat er geen regels zouden mogen zijn, maar we maken toch ook geen regel dat je geen auto mag rijden omdat de lucht daardoor vervuild wordt?
@Jeroen en Elke: als er één ding duidelijk is dan is het wel wie "eigenaar" (maker) is van het optreden van die docent. Als je bij een HBO-instelling werkt, dan is dat de HBO-intelling (in ons geval dus Fontys). Is nou eenmaal zo in de CAO-HBO geregeld. Bij de meeste universiteiten is dat inmiddels ook zo. Studenten willen wel graag roepen dat zij er toch collegegeld voor betalen, maar dan zou je ook eigenaar van een film kunnen worden als je er voor betaald om hem in de bioscoop te zien, of eigenaar van een liedje van een band omdat je voor het optreden betaald hebt.
@Jeroen: dus een student die letterlijke schriftelijke notities maakt (of een laptop gebruikt om mee te typen) maakt geen aantekeningen?
De optie om er een Creative Commons licentie aan te laten hangen is prima, maar zegt niets over het maken van opnames voor eigen gebruik. Daar heb ik geen Creative Commons licentie voor nodig.
Ik ben vorig jaar nog in het rijksmuseum geweest. Toen hadden de suppoosten er geen probleem mee dat er foto’s gemaakt werden. Men mocht alleen geen flitser gebruiken.
Ik zie nu inderdaad op de website staan dat het officieel niet is toegestaan (maar goed hier staat ook beschreven dat men geen geweren het museum mee in mag nemen).
Ik vind het overigens nog steeds vreemd dat men moet betalen om kunstwerken die van de Nederlandse staat zijn te mogen zien. In Engeland is het British museum om deze reden ook gratis toegankelijk.
@ Pierre, als ik het dus goed begrijp, is het de instelling die eigenaar is van het optreden van de docent. Dus dan zou juridisch gezien de HBO instelling moeten bepalen wat er mbt van opnames toegestaan of niet is. Dan is een cc licentie van de docent zelf dus al geen optie meer.
Ik ben dan wel benieuwd wat de officiële regel van Fontys hierover is.
@Jeroen: Klopt, In de HBO-CAO staat:
Artikel E-7 Auteursrechten en industriële eigendom
De rechten op het auteurs-, octrooi- of kwekersrecht alsmede de baten voortvloeiend uit
* het vervaardigen van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst in de zin van de Auteurswet,
* het uitvinden van een nieuw voortbrengsel of een nieuwe werkwijze in de zin van de Rijksoctrooiwet of
* het kweken of winnen van een ras waarop een kwekersrecht kan worden gevestigd als bedoeld in de Zaaizaad- en Plantgoedwet
komen toe aan de werkgever indien het vervaardigen, uitvinden, kweken of winnen door de werknemer in de uitoefening van zijn functie is of wordt verricht ten behoeve van de werkgever.
Al kan een docent andere afspraken met een werkgever maken.
Voor Fontys zijn er voor zover bij mij bekend geen generieke uitzonderingen op die regel. Al zullen er heel wat individuele uitzonderingen zijn (bijvoorbeeld met betrekking tot het schrijven van een boek onder eigen naam etc).
Een leidinggevende kan zo’n uitzondering maken op individuele basis, maar dat biedt waarschijnlijk niet genoeg ruimte voor zo’n generieke regel.
Het is overigens wel iets waarover we vanuit het LOREnet-2 project binnen Fontys de discussie willen aanzwengelen. Niet als het aan mij ligt om verboden en beperkingen te gaan introduceren, maar om helder te krijgen wat de vrijheid van instituten/opleidingen is op dit gebied. Het zal je niet verbazen dat ik voorstander ben van veel vrijheid als het om niet-commercieel gebruik gaat. Als iemand anders er geld mee gaat verdienen lijkt het me logisch dat er in die opbrengsten gedeeld wordt.
Maar goed, dat is mijn persoonlijke mening, zoals alles wat ik hier schrijf is dat niet persé die van mijn werkgever.
Overigens, een ander interessant document rond dit onderwerp is dit stuk (PDF) van een paar jaar geleden. Wilma Mossink stelt daarin dat het handhaven van de afspraken in de HBO CAO hierover ook impliceert dat je die duidelijk communiceert met je medewerkers. Dat lijkt me ook iets wat iedere HBO-instelling doet.