Nederlandse leerlingen kiezen vaak lokaal onderwijs

Aan de tweets erover kan ik zien dat de kaart er al een paar dagen staat, maar ik kwam hem vandaag pas tegen, de studentenkaart van Dagblad Tubantia. Het is een mooi voorbeeld van geo-visualisatie. En het bevestigt niet alleen de uitspraak die ik zelf vaak bij mijn presentaties over MOOCs en HBO-instellingen doe (“HBO’s zijn regionale onderwijsinstellingen”), maar laat zien dat ook Universiteiten in Nederland voor een (groot) deel regionale instellingen zijn.

Voordat nu een aantal mensen helemaal gaan steigeren (ja, jullie studenten komen echt wel van heel de wereld!), even wat toelichting bij de kaart op basis van de informatie van Tubantia zelf.

Wat hebben ze gedaan?
Ik citeer:

• De Studentenkaart is gebaseerd op gegevens van ruim 690.000 studenten in het hoger onderwijs in Nederland in 2014. Via onderwijsinstantie DUO heeft de dataredactie van De Twentsche Courant Tubantia een omvangrijk bestand ontvangen, waarin tal van geanonimiseerde gegevens van studenten in Nederland staan. Het gaat om openbare gegevens die middels een verzoek beschikbaar zijn gesteld.
• De gegevens hebben betrekking op vijftig bekostigde instellingen voor hoger onderwijs in Nederland, die bij DUO ingeschreven staan. In het overzicht zijn particuliere opleidinginstellingen als Tio, LOI, Nyenrode en Business School Notenboom niet meegenomen. Deze scholen worden niet gefinancierd door de overheid en derhalve ontbreken hiervan studentgegevens bij DUO.
• Iedere stip op de kaart staat voor een Nederlandse onderwijsinstelling waar Nederlandse studenten hun vooropleiding genoten. Van studenten die een vooropleiding in het buitenland genoten is niet bekend waar zij dit precies hebben gedaan. Deze studenten zijn dan ook niet meegenomen op de kaart. Daarnaast ontbreken door onvolledige registratie bij instellingen gegevens van de vooropleiding van 15,5 procent van de studenten.
• Op de vooropleidingkaart is per vooropleiding (instellingen voor havo, vwo, mbo of anders) te zien waar de examenleerlingen die kiezen voor hoger onderwijs naartoe gaan. Het gaat hierbij enkel om hoofdlocaties van de betreffende vooropleidingen. Nevenvestigingen zijn in het overzicht niet meegenomen, omdat hier niet altijd concrete gegevens van zijn.
• De kleur van de stip geeft de HBO- of WO-instelling met de meeste studenten weer. De grootte van de stip geeft aan hoeveel studenten er vanaf de vooropleiding naar het hoger onderwijs zijn gegaan. Hoe groter, hoe meer studenten. De kleurintensiteit van de stip geeft weer hoe dominant de grootste instelling is. Hoe meer studenten vanuit één school naar dezelfde instelling gaan, hoe feller de kleur van de stip.
• Via de keuzebalk is per instelling de herkomst van studenten over het hele land te zien. Hoe groter de stip, hoe meer studenten van die locatie naar de gekozen instelling voor hoger onderwijs gaan.

Als je de kaart uitzoomt zodat je heel Nederland kunt zien, zoals ik in de screenshot hierboven gedaan heb, dan zie je duidelijke kleurpatronen. In Zuid-Limburg zie je het lichtblauw van Zuyd Hogeschool, af en toe afgewisseld door Universiteit Maastricht. Fontys heeft Venlo, Eindhoven, Tilburg, Veghel en de tussenliggende gebieden. In Avans zit in Breda, Den Bosch. De Zeeuwen blijven vaak voornamelijk in Zeeland, aan de kant van Arnhem/Nijmegen is de HAN meestal hoofdafnemer etc.

Let op! Dat betekent zeker niet dat leerlingen niet buiten hun regio gaan studeren, maar je ziet dat de hoofdafnemer vaak 30-40% van de studenten trekt en de overige 60-70% over een groot aantal andere opleidingen verspreid is.

Je kunt het plaatje ook “andersom” laten weergeven, dan selecteer je een vervolgopleiding (bijvoorbeeld Fontys) en laat dan weergeven waar de studenten vandaan komen:

Dit plaatje geeft aan dat de spreiding in het totaal groter is dan je vanuit het eerste plaatje zou vermoeden, “we” trekken duidelijk ook studenten uit Zuid-Limburg, Zeeland, uit de richting Rotterdam, maar nauwelijks uit het noorden van Nederland.

Wauw, heel mooi! Zou elke communicatie-afdeling bij de verschillende onderwijsinstellingen al zó inzichtelijk hebben waar hun studenten vandaan komen? En welke onderwijsinstellingen gebruiken die informatie dan ook in hun informatievoorziening naar toeleverende scholen? Zijn er onderwijsinstellingen die actief proberen de percentages bij aanleverende scholen te verhogen (ten koste van hun concullega’s)?

En voor de volledigheid ook de credits voor de kaart:

De gegevens zijn bewerkt en geanalyseerd door Martijn Bekhuis en Jasper Bunskoek van de dataredactie van de Twentsche Courant Tubantia. Vervolgens is op basis hiervan de studentenkaart gemaakt. Voor vragen over de kaart kunt u zich wenden tot [email protected].

Meer datavisualisaties op basis van de gegevens van DUO over studenten zijn te vinden in de longread ‘Goodgoan in Grunn’.