Het is vrijdagochtend 7 uur hier in Washington, eigenlijk hoog tijd voor ontbijt en dan nog een volle dag Open Education Conference. Maar toch ook al even tijd voor een paar gedachten naar aanleiding van de conferentiedag gisteren. Voor mij dé conclusie: we moeten gewoon maar aan de slag met Open Textbooks.
Natuurlijk, het is geen nieuw concept. En je kunt hele discussies gaan voeren over of boeken wel elektronisch moeten, de kosten voor boeken zijn in Nederland nog niet zo problematisch als in de VS waar het er op sommige plekken mee aan bijdraagt dat onderwijs onbetaalbaar wordt. Ik weet dat er mensen zijn die zeggen dat hun onderwijs zó actueel is dat er gewoon nog geen boeken voor bestaan (tja). En ja, het is zéker niet minder werk dan het gewoon kopen van boeken van uitgevers (dat is iets wat gisteren benadrukt werd), maar eigenlijk is het natuurlijk gewoon net zo’n principiële vraag als rond open access en onderzoek dat we produceren: moeten we de productie van het lesmateriaal dat we aanbieden over laten aan externe commerciële partijen?
De twee sessies van het Open Textbooks initiatief van BCcampus hebben we me laten zien dat we het gewoon kunnen doen. De techniek is er beschikbaar voor en als je de organisatie goed inricht (en niet onderschat) dan kun je hoogwaardige kwaliteit leveren.
Ze maken gebruik van Pressbooks, een uitbreiding op WordPress voor het maken/bewerken van de boeken. Pressbooks kun je direct op hun site uitproberen of door hen laten hosten, maar je kunt het ook zelf hosten. Aan Pressbooks hebben ze een extra uitbreiding toegevoegd (Pressbooks Textbooks) waarmee het beheer van textbooks eenvoudiger wordt.
Ze bieden een veelvoud van formaten per textbook en gaan zo ook om de discussie “digitaal versus papier” heen. Wil jij een boek op papier? Dan koop je een boek op papier. Wil je hem digitaal? Dan download je hem gratis in het voor jou handige format.
Mooi is ook dat ze het aanpassen of bijwerken/uitbreiden van bestaande open textbooks niet “zomaar” even doen. Daar zit een heel proces achter waarbij gekeken wordt wat er gewijzigd moet worden, die wijzigingen worden door een auteur uitgevoerd maar ook gedocumenteerd in de gewijzigde versie zodat duidelijk is wat anders is dan de oorspronkelijke versie. De extra auteur krijgt credits waar van toepassing, maar de oorspronkelijke auteur blijft uiteraard gewoon staan.
In de discussie “wat is de toekomstige rol van onze informatiespecialisten?” lijkt me het begeleiden van dit proces, het er voor zorgen dat dit allemaal netjes gebeurt een nobrainer.
Ook het reviewen van open textbooks wordt gestimuleerd. Reviewers worden gevraagd, krijgen $250 vergoeding per review. En omdat docenten de reviewers kennen en vertrouwen krijgen de open textbooks zo ook waarde.
De reviews zijn ook voorzien van een open licentie, betekent ook dat als je een open textbook van BCcampus zelf zou willen hergebruiken, je de reviews ook mee mag overnemen.
En Inholland dan?
Natuurlijk, ik moest ook meteen aan het nieuwsbericht van Inholland denken van vorige jaar. Toen ze riepen dat ze helemaal digitaal gingen. En de reacties daar op (zie bijvoorbeeld de post van Raymond Snijders of van Bert Zeeman). Inderdaad, geen goede boodschap. Maar er kunnen een aantal dingen anders. BCcampus richt zich niet alleen op digitaal gebruik van het materiaal door studenten. Het kan ook op papier en in een veelvoud van andere formaten. En geen gedoe met DRM, EPUB versus MOBI of gewoon in de browser te lezen en/of te downloaden als PDF.
Wordt onderwijs beter als het open textbooks gebruikt? Niet automatisch.
Is alle onderwijsmateriaal dat je nu gebruikt al als open textbooks beschikbaar? Vast niet.
Maar draai de vraag gewoon eens om en zeg: wij streven er als opleiding naar om over 3 jaar, minimaal 80% van het onderwijsmateriaal dat wij studenten verplicht voorschrijven te laten bestaan uit open content. Daarbij kiezen we er voor om die open content waar handig in de vorm van open textbooks aan te bieden.
En dan begin je eens te kijken naar al die basis materialen, je weet wel, daar waar we altijd als eerste uit komen: wiskunde, statistiek, inleiding bedrijfseconomie, …. en al die andere basisvakken die je op een propedeuse, begin jaar 2 van een opleiding gebruikt. Of naar die aparte vakken waarbij je toch al niet alleen een boek van een uitgever gebruikt, maar een eigen reader nodig hebt omdat er eigenlijk geen match is tussen de inhoud van het vak en het aanbod. En dan kijk je eens over de muren van je opleiding naar de collega’s van een andere opleiding die juist gespecialiseerd zijn in dat vak dat jij erbij aanbiedt als verdieping van je studenten. Wat hebben die aan eigen materiaal beschikbaar?
En dan ga je dat eens beoordelen op openheid, kijken naar beschikbare licenties, kijken in hoeverre je dat al mag hergebruiken. En wellicht haal je de 80% niet, kom je maar op 70%, moet je voor een aantal vakken toch gewoon commercieel materiaal blijven gebruiken. Of ga je niet voor vervanging, maar voor uitbreiding. Laat je de open textbooks (deels) ontwikkelen door studenten als onderdeel van hun studie. In het kader van producerend leren.
Uitgangspunt: je hebt een infrastructuur en organisatie waarmee je als onderwijsinstelling zelf in staat bent open content/leermaterialen in ‘boekvorm’ te produceren. Niet als enige onderwijsmateriaal, niet als uitsluitend digitaal onderwijsmateriaal, maar wel als kwalitatief hoogstaand open onderwijsmateriaal.
Zo, nu ga ik ontbijten.