De wondere wereld van het weblog

Belachelijke reportage bij Netwerk gisterenavond over weblogs. De uitzending is op dit moment nog online beschikbaar, maar omdat pas bij goed luisteren (of lezen) duidelijk wordt hoe suggestief het geheel opgezet is, heb ik een transcript van de uitzending gemaakt. Het is een zo letterlijk mogelijke weergave van de uitzending. Het is toch maar goed dat we betrouwbare, objectieve, actualiteitenrubrieken hebben in Nederland. Stel je voor dat we overgeleverd zouden zijn aan die egocentrische webloggers die zichzelf alleen maar willen manifesteren vanuit de anonieme veiligheid van hun woonkamer (moet toch zeker slaapkamer zijn?!) en zonder ter verantwoording te willen worden geroepen. Waar zou ik het nu beter over kunnen hebben als ze op een verjaardagpartijtje vragen wat ik doe, over leertechnologie-afspraken of over webloggen?
De wondere wereld van het weblog
Reportage van Netwerk, uitgezonden op vrijdag 22 oktober 2004 om 20:32 uur op Nederland 1.

<Sven Kockelmann>: Een oproep om het Tweede-Kamerlid Geert Wilders te onthoofden, contact met de terroristen die de Brit Kennith Bigley vasthielden of gewoon kilo’s pizza’s bestellen voor iemand met wie je ruzie hebt. Allemaal gewoon voor de lol en niemand die weet dat jij daar achter zit want je doet het anoniem. Het gaat, dames en heren, over weblogs, volgeschreven door mensen gemiddeld tussen de 18 en 35 jaar, volwassenen dus. Soms zijn het onschuldige dagboeken, soms van politici op internet, vaak ook zijn het een soort hele persoonlijke digitale kranten waar mensen hun visie op de werkelijkheid geven en waar anderen dan weer op kunnen gaan reageren. De moderne stem van het volk dus met, zo blijkt, inmiddels ook een enorme macht. Reportage van Theresa Boerema en Bregittha Nuijten.

[close-up van Jeroen Otten van Zeikerdje.com]
<Jeroen Otten> waarom doe je het? [bijt op zijn lip, maakt een geluid met zijn lippen en schud nee]

[Citaat voorgelezen uit een mailwisseling met Rombo, voorheen geenstijl-medewerker]
<voice-over>: Weblogs zijn de thermometer van de samenleving. Het is de vrijheid van het publiceren.
<voice-over>: Als je de sites doorleest dan weet je wel wat er leeft onder het volk.
[/einde Citaat]

<voice-over>: Het gebeurt niet vaak dat een onderwerp van Netwerk nog voor uitzending de gemoederen verhit. Maar deze week dus wel. Nog voordat deze reportage op tv verscheen, hebben bezoekers van verschillende weblogs er al een mening over.
<andere voice-over>: [leest voor van forum] Kan niet ff iemand met de roze kettingzaag de studio wat stijllozer maken vlak voor de uitzending? [ondertekend door Meneer Guggenheimer]
<andere voice-over>: [ander stukje] (en de andere helft bij ThvG) Dus laat die katholieken maar lekker doorpruttelen.
<voice-over>: Welkom in de wondere wereld van het weblog.
<Francisco van Jole>: het is een “ik-medium”. Ze zijn niet zo bezig met het bedienen van het publiek, ze zijn zichzelf aan het manifesteren. En dan krijg je ook dat er rare dingen uit gaan gebeuren.
<voice-over>: valt er iets te zeggen over de populariteit?
<Raymond Garnier>: ja, die is groot. Enorm groot. Ehm, ik denk dat er in Nederland weinig websites zijn die zoveel bezoekers hebben als dit soort weblogs.
<voice-over>: de populairste jongens van het internet. Tienduizenden bezoekers per dag trekken ze soms. Voor wie nog nooit van een weblog heeft gehoord, een korte cursus: een weblog is een dagboek op internet, soms van één persoon, zoals Wouter Bos of Gerrit Zalm, maar, vaak ook gemaakt door een kleine redactie. En juist die trekken het grote publiek.
<Francisco van Jole>: De persoonlijke weblogs zijn over het algemeen vrij rustig, en dat heeft ook te maken omdat ze verbonden zijn aan een persoon, die kennelijk iets wil doen en eh die groepsweblogs, die veroorzaken commotie, onder andere omdat je daar vaak ziet dat mensen zich verschuilen, achter een schuilnaam en achter de groep. Eigenlijk zoals in het gewone leven ook groepen voor de meeste overlast zorgen, zo zien we op internet ook dat daar groepen voor de meeste rellen zorgen.

[fragment uit telefoongesprek op Zeikerdje.com]
<terrorist>: Hello?
<Jeroen Otten>: Hello
<terrorist>: Jah?
<Jeroen Otten>: I’m looking.
<Jeroen Otten>: I’m speaking with a terrorist now?
[/ einde fragment]

<voice-over>: rumoer veroorzaken, de grenzen opzoeken, dat is wat sites als volkomenkut.com, zeikerdje.com, neukia.nl, geenstijl en retecool tot doel hebben verheven. Zo besloten de makers van volkomenkut en zeikerdje voor de lol te kijken of ze de ontvoerders van de Brit Kenneth Bigley konden achterhalen.

[fragment uit telefoongesprek op Zeikerdje.com]
<terrorist>: Who are you?
<Jeroen Otten>: I’m Jeroen from the Netherlands
[/einde fragment]

<voice-over>: Er werd gebeld met de eigenaar van de website waar veel onthoofdingfilmpjes op staan. Volgens Jeroen Otten, een van de makers van zeikerdje gewoon voor de lol, ter vermaak van de webbezoeker.

[fragment uit telefoongesprek op Zeikerdje.com]
<terrorist>: What do you want of me?
<Jeroen Otten>: I want you to release Mr Bigley.
[/einde fragment]

<voice-over>: denk je daar dan van tevoren over na?
<Jeroen>: nee, gewoon doen.
<voice-over>: ja?
<Jeroen>: ja
<voice-over>: is het niet verstandig toch om ook van te voren af te vragen..
<Jeroen>: misschien wel, als je er over nadenkt en wat meer research gaat doen, wat meer ermee bezig gaat houden en uit gaat pluizen dat het misschien nog leuker is, of dat het wat meer uit de verf komt, … [voice-over en Jeroen praten door elkaar heen]
<voice-over>: of dat je mensen beschadigd, of pijn doet,
<Jeroen>: Jah, dat wist je van tevoren natuurlijk wel dat dat risico erin zat. En er zijn ook heel veel mensen die hebben gezegd, joh door de actie van VK en het bellen van Zeikerdje eh is Kennith Bigley onthoofd. Njah goed, daar denk je effe een uur of twee uur over na en daar wordt je effe stil van en dan eh dan heeft het wel impact, maar wij zijn niet van mening dat dat door ons komt. Nee.
<voice-over>: de 23-jarige Otten is overigens de enige die in beeld over zijn hobby wil praten. Andere webloggers, die bijna allemaal vanuit huis werken, hullen zich in een waas van geheimzinnigheid en verschuilen zich achter pseudoniemen als Professor Hoxha, Stigbaum, Dolle Dingo en Reet. Onder die namen zoekt men continue grenzen op.

<Francisco van Jole>: Een voorbeeld van wat weblogs doen en wat niet kan is ehm er waren op een gegeven moment foto’s in omloop van eh de slachtoffers van Dutroux die opgegraven waren in zijn achtertuin, vergane, beelden van vergane lijken van die meisjes. Nou, die worden dan op zo’n weblog gezet. En, terwijl ze door een rechter verboden zijn, he, de rechter heeft gezegd “dit mag niet”, nou, en dan zeggen ze “oh, dan gaan wij laten zien dat dit wel kan”. En dan duurt het even voordat ze doorkrijgen dat dat ook niet kan, maar dat is wel een beetje die wereld weet je wel, iets mag niet, dus wij gaan het doen.
<voice-over>: zo kwam neukia.nl in het nieuws toen de site een bericht van een hacker plaatste. Die had de e-mail van officier van justitie Tonino gekraakt. En op Indymedia circuleerde al enige tijd een poster met de oproep Geert Wilders te onthoofden. Het lijkt of alles moet kunnen en iedereen doelwit is. Van politiek tot soapster Aukje van Ginniken.

[fragment uit telefoongesprek op Zeikerdje.com]
<man met accent>: de vraag was, er is over een school in Hengelo, hebben een fancy fair, een soort van eh opruiming van oude kleren en dergelijke. En toen hebben wij gevraagd van mogen wij twee BH’s van Aukje van Ginneken weggeven. Voor het goede doel. En kijken hoe veel, hoog geboden wordt.
<Aukje> ohke?
<man met accent>: en die eerste is inmiddels al weg, naar het schoolbestuur toe, en nu willen we eigenlijk nog een tweede BH ter beschikking krijgen als dat kan.
<Aukje> Ik heb helemaal geen BH verstuurd!
[/einde fragment]

<Jeroen>: zeikerdje, zeiken. zie het gewoon gezeik. En het leuke is dat heel veel mensen het serieus nemen.
<voice-over>: Een virtuele subcultuur van zuigers en zeikers. Volgens Raymond Garnier, directeur van de provider van geenstijl en retecool komen er duizenden bezoekers op af.
<Raymond Garnier>: Ik denk toch gauw richting de 100.000
<voice-over>: per dag?
<Raymond Garnier>: ja
<voice-over>: Die lezen allemaal de min of meer actuele berichten die door de makers geplaatst worden. Waarin mensen hard en persoonlijk worden aangevallen.
<Raymond Garnier>: Ik denk dat ze zeker door het publiceren van bepaalde informatie een bepaalde macht hebben. Doordat je weet dat je een centraal punt bent en je hebt een bepaalde informatie ter beschikking, heb je natuurlijk wel de macht om daar aandacht aan te besteden.
<voice-over>: zo plaatste geenstijl, die claimt het meest professioneel te zijn, dit stuk over Lodewijk de Waal. Actualiteit met een flinke dosis populisme. Een citaat:
<andere voice-over>: Het stampvoetende vakbondsmannetje Lodewijk de Waal wordt steeds ongeloofwaardiger. Help de Nederlandse economie maar verder naar de ratsmoerdij met dat zeurderige gezanik. Ga lekker in Noord Korea wonen daar zijn ze dol op, op holle frasen.
<voice-over>: bezoekers kunnen op dit soort berichten reageren en doen dat ook met grote regelmaat onder namen als: Barend Borrelworst, Kabaal, Kabouter en El Conquistador, een kleine selectie over het bericht van de Waal.
<andere voice-over>: De Waal is een lul met vingers. De eikel wil ook Corus platgooien. Is het je trouwens opgevallen dat hij een steeds dikkere kop krijgt? De FNV besteelt iedereen jonger dan 40.
<Francisco van Jole>: het probleem een beetje met weblogs is dat ze zich wel manifesteren als een nieuw medium he, zelfs sommige die zeggen, hebben de pretentie dat ze journalistiek bedrijven. Maar zich tegelijkertijd voortdurend onttrekken aan ieder debat daarover. Dus als je bijvoorbeeld ehm de makers van die weblogs zijn amper te benaderen, ze willen nooit uitleggen waarom ze dingen doen. Ze willen zich nooit verantwoorden. Dus ze willen wel deelnemen aan het maatschappelijk verkeer, ze willen wel voortdurend meningen verkondigen, ze willen wel heftige dingen losmaken, maar als je ze er op aanspreekt, zijn ze bijna nooit thuis. En dat is wel een hele lafhartige houding die me stoort en die ik heel erg slecht vindt.

[Citaat voorgelezen uit een mailwisseling met Rombo, voorheen geenstijl-medewerker]
<voice-over>: Als je over de schreef gaat ben je altijd ter verantwoording te roepen. Je kan me toch een e-mail sturen? Wat is het probleem? Je kan op de site reageren. Waarom moet je weten dat ik Pietje Puk heet?
[/einde citaat]

<voice-over>: Volgens de geruchten is geenstijl ooit opgezet door journalisten van de Telegraaf. Netwerk sprak met oud-medewerker en mede-oprichter Rombo. Over zijn identiteit wil hij niets kwijt, maar hij bevestigt dat de makers op een gegeven moment schrokken van de invloed die ze op bezoekers hadden.

[Citaat voorgelezen uit een mailwisseling met Rombo, voorheen geenstijl-medewerker]
<voice-over>: We heben altijd onze verhalen met feiten onderbouwd… Je schrikt wel als je je realiseert wat voor een macht en invloed je hebt. Dat als wij dingen riepen, mensen er massaal op afgingen.
[/einde citaat]

[clip uit B&W van 15 maart 2004]
<Trudy Prins>: Ik werd pas echt ongerust toen het over mijn kinderen ging.
[/einde clip]

<voice-over>: dat de discussies wel eens uit de hand lopen blijkt onder andere uit de rel tussen geenstijl en Trudy Prins van anti-rookclub Stivoro, door geenstijl consequent Prins Pinokkio alias de Subsidiespons genoemd. Toen zij begin dit jaar bekend maakte dat een miljoen mensen gestopt waren met roken, vocht GeenStijl die cijfers aan. Maar de bezoekers op internet hadden het al snel niet meer over de inhoud.

[clip uit B&W van 15 maart 2004]
<Paul Witteman>: en wat voor dreigementen kreeg u te horen?
<Trudy Prins>: oh, wisselend, een hele serie beledigingen in de trant van hoer, nazi, NSB-er en regelrechte bedreigingen, kantoren in brand steken, langs komen, nekschot geven, opknopen, eh kinderen anaal verkrachten, hmm een beetje in die richting.
[/einde clip]

[Citaat voorgelezen uit een mailwisseling met Rombo, voorheen geenstijl-medewerker]
<voice-over>:Elke weblog heeft zijn eigen jargon. Een nekschot staat voor iedereen die over de schreef is gegaan. Dat moet je niet letterlijk nemen. Dat zijn jongeren die met elkaar praten en als iemand hoer zegt ben je nog niet meteen een prostituee.
[/einde citaat]

<voice-over>: Ook Jeroen Otten vindt dat de opmerkingen van bezoekers niet al te serieus genomen moeten worden.
<Jeroen Otten>: Nou, ik ben niet verantwoordelijk voor hetgeen hoe de mensen het interpreteren. Ik kan die mensen niet opdringen hoe ze mijn stukje moeten interpreteren.
<voice-over>: Maar je zet de toon toch?
<Jeroen Otten>: Ja natuurlijk, absoluut. Ja
<voice-over>: En je weet inmiddels wat je bezoekers daarmee doen.
<Jeroen Otten>: Ja, sommigen pakken het goed op, sommigen snappen het ook dat het satire is, of alleen een kritisch stukje en laten het erbij zitten. En sommigen gaan verder. Ja.
<voice-over>: Maar je kan toch niet zeggen dat je daar geen enkele verantwoording voor hebt.
<Jeroen Otten>: Maar mag ik dan geen kritische verhalen meer schrijven dan over mensen? Zo kun je het ook zeggen. Mag ik dan geen link meer maken naar eh GeorginaVerbaan.nl Mag ik geen kritische verhalen meer schrijven over Theo van Gogh, die zelf ook kritisch is over allerlei andere mensen. Ik vind dat ik moet kunnen zeggen en schrijven wat ik wil. En als het in strijd is met de Nederlandse wet, dan hoor ik dat graag, want dan passen we ons daarop aan.
<voice-over>: Shockeren en provoceren vanuit de veiligheid van de eigen huiskamer. Tot nu toe worden de sites mondjesmaat aangepakt en is het beleid nogal selectief. Zo werd het Bigley-fragment op last van justitie bij VolkomenKut eraf gehaald, maar bij Otten is het nog steeds te horen.
<voice-over>: Wanneer kan justitie wel en niet ingrijpen?
<Raymond Garnier>: poeh, dat is erg moeilijk, ehm, ik denk, in principe kan justitie altijd ingrijpen. De vraag is of ze willen ingrijpen.
<Francisco van Jole>: Ze vinden straatrovers belangrijker, nou daar is wat voor te zeggen. Aan de andere kant krijg je daardoor wel een klimaat waarin iedereen maar wat roept en iedereen maar wat doet en je op een gegeven moment kan wachten totdat er inderdaad een eens keer wat gebeurt.
<Raymond Garnier>: Het is ook in ons eigen belang, wij hebben ook situaties waar wij last hebben van mensen die dingen doen die niet mogen. En daar kunnen we ook niks tegen doen. Dus je wil eigenlijk met z’n allen eens een keer weten waar je ongeveer staat en daar dus ook werkelijk wat tegen kan doen.
<voice-over>: Zeggen andere mensen in de omgeving wel eens: “Jeroen waar ben je in Godsnaam mee bezig?”
<Jeroen Otten>: Ja, uiteraard.
<voice-over>: en wat zeg je dan?
<Jeroen Otten>: [lacht] wat zeg je dan? Joh, laat me lekker mijn gang gaan.

[fragment uit telefoongesprek op Zeikerdje.com]
<Jeroen Otten>: I’m looking for Kenneth,
<terrorist>: [stilte]
<Jeroen Otten>: Kenneth Bigley
<terrorist>: [stilte]
<Jeroen Otten>: You know him?
<terrorist>: [stilte]
[terrorist hangt op]
[/einde fragment]

<Sven Kockelmann>: De informatie uit deze uitzending kunt u nalezen op onze website, dat is www.netwerk.tv

Meer informatie

• Biografie Sven Kockelmann
• Informatie over Kenneth Bigley op wikipedia
• Biografie Geert Wilders
• Weblog van Francisco van Jole
• Raymond Garnier is directeur van Netholding, provider van o.a. geenstijl en retecool.
• Retecool
• Zeikerdje