Kijktip: VPRO documentaires over de mens in een digitale wereld

VPRO komt dit najaar met een serie documentaires over ons, de mens in een digitale wereld. De eerste was vorige week dinsdag te zien op NPO2, de tweede aflevering gisteren. Maar gelukkig bestaat er ook gewoon zoiets als NPOstart waar je ze (op dit moment) nog gewoon terug kunt kijken

Het complete lijstje:

dinsdag 11 september, The Cleaners
maandag 17 september, More Human Than Human
maandag 1 oktober, 21.00 uur – Bewaren
maandag 22 oktober, 21.00 uur – Ubiquity

Zie voor meer achtergrond bij de documentaires: https://www.vpro.nl/programmas/2doc/2018/digidocs.html

Ik heb inmiddels The Cleaners en More Human Than Human gezien. Op beide is wel wat af te dingen, maar beide leveren ook meer dan genoeg stof tot nadenken op. Bij The Cleaners gaat het over de mensen die er voor zorgen dat wij minder zooi op ons scherm krijgen als we gebruik maken van internet. Ze werken vaak (anoniem) voor grote bedrijven zoals Facebook, Google en Twitter. Hun werk is niet onomstreden omdat er vaak ook afbeeldingen / video’s verwijderd worden waarvan zeker niet iedereen van mening is dat die verwijderd zouden moeten worden. Logisch ook omdat de context heel bepalend is. Een blote borst is in Nederland geen enkel probleem, een afbeelding van een naakte politicus eveneens niet, maar op andere plekken wel. Duidelijk wordt wel dat de mensen die dit werk doen helemaal geen besef van die context hebben, ze krijgen een beperkte set ‘regels’ mee.

De documentaire laat ook zien wat het werk met de mensen zelf doet. Want zij krijgen dus ook al die filmpjes van onthoofdingen, kinderporno, propaganda etc. te zien. Dingen waarvan je niet zou willen dat iemand ze zou hoeven zien, laat staan heel vaak als onderdeel van je werk.

De documentaire stelt veel vragen niet. Dat wil zeggen ze laten het aan de kijker over om bepaalde vragen te stellen en daar een mening over te vormen. Dat verondersteld dus wel dat die kijker dat ook doet.

Bij More Human Than Human gaat het over de vraag wat het voor ons betekent als robots straks “meer mens” worden dan dat wij zijn. De documentaire bevat veel materiaal dat ik al kende. Bijvoorbeeld over Alice of de robots van Boston Dynamics (zie dit bericht en dit bericht). De documentaire staat lang stil bij de vraag wat het nou eigenlijk betekent om mens te zijn. Dwars door het andere materiaal loopt de verhaallijn van het experiment om een robot te ontwikkelen die autonoom een interview kan afnemen bij de filmmaker. De lukt uiteindelijk veel slechter dan je op basis van de tussenstapjes zou mogen verwachten. En dat vond ik teleurstellend. Je kunt natuurlijk stellen dat ze de discussie wilden aanscherpen door het interview vooral heel warrig en intimiderend te laten zijn. Maar daarmee lijken ze ons als kijkers al bij voorbaat een oordeel over goed/slecht op te leggen.

Hoe dan ook, je weet het, de kans dat ik na zo’n documentaires géén commentaar heb is klein, eigenlijk zou dat juist een slecht teken zijn, want dan hebben ze me niet aan het denken gezet. Dus daarom ga ik ook de volgende twee zeker kijken.