ebooks en open tekstboeken – de nieuwe rol van de mediatheek

Ik had de presentatie die ik gisteren bij de workshop bij Avans in Breda gebruikt heb, gisteren al online gezet. Maar ik wilde toch een paar punten uit de discussie en mijn boodschap ook naar de deelnemers vastleggen in een blogpost. Van de ongeveer 30 deelnemers was ruim 95% mediatheekmedewerker / informatiespecialist. Ik gebruik bewust beide termen naast elkaar, al weet ik dat er soms tamelijk principiële discussies gevoerd worden over of iemand nou het ene of het andere is. Voor mij als “klant” zijn het informatiespecialisten. En in die hoedanigheid zie ik ook een duidelijke rol voor ze als het gaat om ebooks en open tekstboeken.

Bij bibliotheken gaat het er vaak over dat ze buitenspel gezet worden nu het veld zich van boeken op papier langzaam verschuift naar elektronische boeken. Ze zouden niet meer dan een doorgeefluik worden, het ontbreken van een automatisch leenrecht op elektronische boeken zou een beperking zijn etc.

Nou denk ik dat voor onderwijsinstellingen het beheer van de digitale collectie met alle ingewikkelde contracten, voorwaarden, gebruiksmogelijkheden etc. sowieso een taak blijft die je bij een gespecialiseerd onderdeel van de organisatie neer wilt leggen. Maar los daarvan ligt er volgens mij ook een duidelijke taak die de mediatheek in haar ‘nieuwe’ rol veel dichter bij het onderwijs zou moeten brengen dan voorheen. Het is altijd een gevoelig punt geweest: in hoeverre moet een mediatheek op de stoel van een docent gaan zitten? Traditioneel hoorde ik vanuit mediatheken vaak “nee, de opleidingen bepalen wat er aan collectie voorhanden moet zijn, wij beheren alleen die collectie zo goed mogelijk”.
Maar dat is een rol die niet langer houdbaar wordt. Want het aanbod wordt steeds complexer, omvangrijker en minder transparant. Het zijn niet langer een paar uitgevers die een keer per jaar langs komen en een methode of boek proberen te slijten. De mogelijke vakcontent voor een vak bestaat uit offline en online content. Commerciële boeken en bronnen, aangevuld met open educational resources, open tekstboeken en materiaal dat niet zo gelabeld is maar op heel wat andere plekken online voorhanden is.

De gemiddelde docent heeft niet de tijd, zin of kennis om daar wijs uit te worden. En daar zou de informatiespecialist een rol kunnen spelen. Door die docenten en opleidingen pro-actief te adviseren over de onderwijscontent die voorhanden is. Om te gebruiken tijdens de regulieren cursussen of om beschikbaar te stellen aan de studenten als aanvullend materiaal, verdiepend of remedial. En om ze te helpen bij het weer online zetten van geproduceerd materiaal, door te helpen bij alle auteursrechtelijke haken en ogen, of technische productiegerelateerde zaken (er voor zorgen dat het er ook goed uit ziet, weten waar je bepaalde zaken goed kunt publiceren om exposure te krijgen etc).

Het is echter een rol die niet zomaar aangeboden zal worden. Opleidingen en docenten zullen er meestal niet zelf naar vragen. Ze zullen meestal ook niet weten dat (of?) die informatiespecialisten in staat zijn die dienst te leveren (wellicht kunnen die dat nu ook nog niet!). De mediatheken zullen die dienst ook alleen kunnen leveren als ze voldoende op de hoogte zijn van het onderwijs dat plaatst vindt. Dat zal dus in het begin onwennig zijn en een beetje aftasten. Maar het zal uiteindelijk zorgen voor een blijvende verankering van de mediatheek binnen het onderwijs én het zou het leven van de gemiddelde docent een stuk eenvoudiger maken. Win-win dus. 🙂