1-2-3 op stap met de OV-chipkaart

Volgens de folder (PDF) is het allemaal simpel:

Bij het reizen met de OV-chipkaart zijn vier stappen van belang:
Stap 1: Kies uw OV-chipkaart.
Stap 2: Laad uw kaart op.
Stap 3: Check in als u instapt.
Stap 4: Check uit als u uitstapt.

Toch is dat zeker niet zo. Het heeft mij veel meer tijd en moeite gekost om mijn kaart aan de praat te krijgen dan dan nodig zou moeten zijn. Ik ben zeker nog lang geen expert op het gebied van het gebruik van de OV-chipkaart, maar wilde mijn ervaring tot nu toe even op een rij zetten. Wellicht heeft er nog iemand wat aan.

Disclaimer: Hoewel ik alle info check met de op dit moment (21-4-2010) beschikbare online informatie aangevuld met persoonlijke ervaringen, zul je e.e.a. waar nodig ook zelf moeten controleren.

Stap 1 – het kiezen van je OV-chipkaart
De folder beschrijft maar twee soorten kaarten: de persoonlijke kaart en de anonieme kaart. Maar de persoonlijke kaart is er in verschillende varianten. Zo is er de gewone persoonlijke OV-chipkaart die je kunt bestellen via OV-chipkaart.nl, er is de Studenten OV-chipkaart die je automatisch toegestuurd krijgt, maar wel nog moet ‘laden’ met een reisproduct. En ook de bestaande klanten van de NS met een kortingskaart hebben inmiddels een kortingskaart die ook als persoonlijke OV-chipkaart dienst kan doen mits je daar ook weer het juiste product op zet. Anonieme kaarten kun je niet online bestellen, maar alleen aanschaffen bij de verschillende loketten van de vervoerders. De prijs van zo’n anonieme kaart wordt door de vervoerder bepaalt, maar bedraagt meestal ongeveer 7,50 euro. Er zijn blijkbaar regelmatig acties (heb ik nog niet gezien).
Reis je met de OV-chipkaart alleen met de tram, bus of metro, dan zijn de handelingen anders dan wanneer je er ook mee met de trein wilt reizen. Dat komt omdat de NS verschil maakt tussen 1e klas en 2e klas.

Soms zul je de kaart dus bij een loket kopen, soms online, en in andere gevallen krijg je hem automatisch thuis gestuurd. Dan kun je er nog niet meteen mee gaan reizen. Wat je dan moet doen hangt een beetje af van de kaart.

Stap 2 – Het opladen van de kaart.
Dit is de meest verwarrende stap van het geheel wat mij betreft. Met “opladen” wordt namelijk niet alleen bedoelt het op de kaart plaatsen van een geld tegoed, maar ook het laden van “reisproducten”.

Een student die een Studenten OV-chipkaart heeft moet het reisproduct dat hem recht geeft op gratis reizen door de week of in het weekend op zijn kaart laden. Studenten kunnen dat alleen doen bij de speciale oplaadpunten (zie ook de foto’s in deze PDF met uitleg)

Wil je alleen “gewoon” met de bus of tram, dan heb je een heleboel opties om er saldo op te zetten. Je kunt dat doen bij een loket, bij automaten die daar voor geschikt zijn, automatisch of via internet.

* Automatisch opladen heet “reizen op saldo”. Dat kun je onder andere aanvragen via ov-chipkaart.nl. Dat is handig omdat je dan dus nooit zonder voldoende saldo op je kaart zit. Maar het gaat niet zomaar. Je moet er een aantal zaken voor doen:

1. Account aanmaken op OV-chipkaart.nl (als je dat nog niet gedaan had)
2. Inloggen en je OV-chipkaart toevoegen aan je account (als je dat nog niet gedaan had)
3. Aanvragen van automatisch opladen (#)
4. Naar een oplaadpunt gaan en het product op je OV-chipkaart laden.

(#) Het heeft mij letterlijk 10 pogingen gekost om alle deelstappen op de website te doorlopen. Zowel in IE8 als in Chrome werd ik steeds ergens tijdens het proces van invullen van gegevens teruggestuurd naar de startpagina van de site. Zonder vermelding van reden. De site geeft aan dat je bij de balie van je OV-bedrijf (hier kun je zoeken naar locatie) ook een formulier kunt ophalen om dit aan te vragen.

* Saldo kopen via internet gaat vergelijkbaar:

1. Account aanmaken op OV-chipkaart.nl (als je dat nog niet gedaan had)
2. Inloggen en je OV-chipkaart toevoegen aan je account (als je dat nog niet gedaan had)
3. Bestellen van saldo in webwinkel
4. Naar een oplaadpunt gaan en het saldo op je OV-chipkaart laden.

In beide gevallen kan dat volgens de OV-chipkaart.nl website niet bij de NS-automaten. Terwijl je die NS-automaten wel kunt gebruiken om gewoon met je bankpas op te laden.

Via de OV-chipkaart website zijn ook andere reisproducten van de OV-aanbieders te bestellen. Zo verkopen de RET en het GVB er dagkaarten, kortingskaarten en korting voor de nachtbus. Ook hier geldt steeds:

1. Account aanmaken op OV-chipkaart.nl (als je dat nog niet gedaan had)
2. Inloggen en je OV-chipkaart toevoegen aan je account (als je dat nog niet gedaan had)
3. Bestellen van het product in de webwinkel
4. Naar een oplaadpunt gaan en het product op je OV-chipkaart laden.

En let er op: anders dan bij een strippenkaart, waar je met meerdere personen op één kaart kunt reizen, zul je hier voor elke persoon een kaart moeten aanschaffen.

* Reizen met NS Kortingskaart

Voor mijn NS Kortingskaart was het wat ingewikkelder. Ondanks dat de brief waarmee ik de nieuwe kaart kreeg niet repte van de stappen die ik moest zetten.

Ik had een account aangemaakt bij OV-chipkaart.nl en mijn kaart toegevoegd aan mijn account. Ik was ook in staat om bij de NS kaartautomaat nieuw saldo aan mijn kaart toe te voegen. Dat is handig, want nu hoefde ik voor de eerste keer niet naar een speciaal oplaadpunt van OV-chipkaart. Maar toch werkte de kaart niet. Daarvoor moest ik een aantal extra stappen uitvoeren:

1. Ga met Internet Explorer (het werkte niet in Chrome) naar http://ns.nl/
2. Klik op “Mijn NS”
3. Kies Persoonlijke Inlog (er verschijnt nu een pop-up, zo niet controleer je pop-up blocker)
4. Als je nog geen account hebt bij Mijn NS, maar er dan eentje aan door op de link “NS-account aanvragen” te klikken. Je kunt hier niet het OV-chipkaart account gebruiken, je moet een NS-account hebben.
5. Als je een account aangemaakt hebt, voer dan je gebruikersnaam en wachtwoord in en klik op Inloggen.
6. Na inloggen zie je op dit moment heel prominent in beeld een verwijzing naar de OV-chipkaart en het starten met reizen op saldo.
7. Klik op die link, of kies de link die in het menu aan de linkerkant staat bij Reizen op Saldo
8. Er verschijnt weer een pop-up, zo niet check dan je pop-up blocker; vul in het scherm dat verschijnt het nummer van je OV-chipkaart in, vul je e-mail adres 2x in, voer de code die getoond wordt in én selecteer of je 1e of 2e klas wilt reizen.
9. Geef aan dat je akkoord gaat met de voorwaarden en klik op Aanvragen
10. Je krijgt nu twee mails binnen, eentje om aan te geven dat ze je aanvraag ontvangen hebben en daarna eentje om aan te geven dat het product klaar staat voor je.
11. Ga naar een NS-automaat (ik neem aan dat het ook bij een OV-oplaadpunt kant) en kies voor het ophalen van je product. In mijn geval stonden er 2 producten voor me klaar: eentje voor het met korting kunnen reizen en eentje voor het 2e klas kunnen reizen.
12. Zet er, indien je dat nog niet gedaan hebt ook voldoende saldo op.

Ik heb op de NS-website nergens een optie kunnen vinden waarmee ik kon zien dat het product aangevraagd was voor deze kaart. Dat moet je maar net weten en onthouden. Als je een nieuwe kaart krijgt zul je dit opnieuw moeten doen aangezien het aan die oude kaart gekoppeld is.

Wil je dus én met de NS kunnen reizen én automatisch saldo opladen, dan zul je zowel op de OV-chipkaart website een account moeten aanmaken én bij de NS. Het NS product kun je bij de NS ophalen, het automatisch opladen moet bij een van de aparte oplaadpunten (staan overigens ook bij veel supermarkten, dus de kans dat er eentje bij je in de buurt is, is groot).

* Reizen met de trein met “andere” OV-chipkaart
Je kunt ook met de trein reizen met een OV-chipkaart die je van een andere OV-aanbieder. Zie deze pagina bij de NS met info. Je hoeft dan niet persé een account aan te maken bij NS.nl, je kunt het reizen op saldo ook aanvragen bij de NS Klantenservice via 0900-2021163 (€ 0,10 p.m.) of via dit formulier. Daarna moet je, net zoals hierboven beschreven het product op je kaart laden bij een NS-automaat.

Bij een anonieme OV-chipkaart hoef je niet te bellen, maar zou je reizen op saldo direct bij de automaat of NS-balie moeten kunnen laten activeren (aldus de NS-website).

Stap 3 – Check in als u instapt / Stap 4: Check uit als u uitstapt
En waar doen we het nou allemaal voor? Nou dat is nou net het vervelende. Want in gebruik is de OV-chipkaart daarna eigenlijk heel simpel. Bij vertrek hou je de kaart bij de chipkaartlezer, hoort een biep en stapt in de bus, tram, metro of trein. Bij het uitstappen doe je hetzelfde en klaar.

Toch is het niet helemaal zorgeloos. André meldt hieronder in de reacties dat hij meegemaakt heeft dat bij de bus bij het inchecken het verkeerde beginpunt vermeld werd. Dat had in zijn geval tot gevolg dat een veel grotere afstand afgerekend werd dan hij daadwerkelijk afgelegd had. Foutje van de chauffeur. Dat moet je dus blijkbaar wel goed in de gaten houden. Dat zal bij de NS wat minder snel het geval zijn omdat je incheckt op het station en de instellingen van die paaltjes niet wijzigen.

Wat gebeurt er als je vergeet uit te checken?
Van de NS-website: “Bij het inchecken met de OV-chipkaart wordt er standaard € 20,00 en €10,00 voor reizigers in het bezit van een Voordeelurenabonnement ingehouden. Het bedrag voor de rit wordt hiermee verrekend als u uitcheckt. Het verschil wordt teruggeplaatst op de chipkaart, tenzij u voor meer geld dan het instaptarief reist. In dat geval wordt er meer afgeschreven. Checkt u alleen maar in en niet uit, dan wordt het volledige instaptarief ingehouden”.

Ik heb een keer aan de conducteur gevraagd wanneer dat dan was, toen zei zij “aan het einde van de reisdag”. Wanneer dat precies is weet ik dus nog niet. Wel is het zo dat als je bijvoorbeeld de kaart gebruikt voor woon-werkverkeer het geen ramp is als je ’s ochtends op het station vergeet uit te checken. Gewoon zorgen dat je aan het einde van de dag op tijd op het station bent. Dan kun je alsnog uitchecken. Je moet dan blijkbaar minimaal 3 minuten wachten en dan kun je weer inchecken voor je reis naar huis. Vergeet je bij thuiskomst op het station uit te checken dan kan het zinvol zijn om even terug te rijden naar het station. Vreemd vind ik het wel: mijn terugreis vanuit Amsterdam gisteren was 10,85 euro. Ik had dus beter niet kunnen uitchecken in Deurne, dan had dat 85 eurocent gescheeld. Gebruik ik de kaart bijvoorbeeld voor een reis in de spits naar Schiphol (waarbij je dus niet op dezelfde dag terug reist) dan is niet inchecken voor mij nog voordeliger. Een enkele reis kost dan 18,10 euro, omdat ik een voordeelurenabonnement heb zou ik dan maar 10 euro betalen.

Stap 5 – Controle gemaakte reizen achteraf
Je kunt achteraf online een overzicht opvragen van de reizen die je met de OV-chipkaart gemaakt hebt. Dat is handig voor je eigen administratie én voor controle op fouten. Ook hier weer twee plekken waar dat zou moeten kunnen:

OV-chipkaart website
Op de OV-chipkaart website kun je een reis- en transactieoverzicht opvragen. Daar zie je wanneer en met hoeveel geld je je kaart hebt opgeladen, wat het saldo is en je zou er moeten zien wanneer en welke reizen je gemaakt hebt. Ik moet op dit moment nog even zeggen “zou” want voor mijn kaart is het nog niet bijgewerkt voor de reizen die ik gisteren gemaakt heb. Het werkelijke saldo zou ruim 20 euro lager moeten zijn dan nu staat aangegeven.
Op de website staat: “Om ervoor te zorgen dat het reis- en transactieoverzicht zo volledig mogelijk is, heeft Trans Link Systems BV (TLS) zeven dagen nodig om de ontvangen transacties aan te vullen met bijvoorbeeld halte- en productnamen en eventuele dubbele transacties te verwijderen. Pas na deze bewerkingen kunnen uw transacties worden opgenomen in uw reis- en transactieoverzicht.”  In de App-store van Apple staat een applicatie “OV-Chipstatus” met in de beschrijving de opmerking “De NS deelt geen reisgegevens met OV-Chipkaart.nl dus NS-reizen zijn dan ook in deze applicatie niet te zien“. Dat zou dan betekenen dat mijn treinreizen nooit op OV-chipkaart.nl te voorschijn komen. [22-4-2010 19:21] De twee treinreizen van afgelopen dinsdag zijn nu ook te zien op OV-chipkaart.nl, de opmerking bij de OV-Chipstatus applicatie blijkt dus niet te kloppen. Maar het is wel zo dat het dus langer duurt voordat ze op de OV-chipkaart website te zien zijn (vergeleken met de NS-website).

Bij het overzicht op de OV-chipkaart website staat een diskettesymbooltje waarmee je de verschillende transacties als CSV bestand (tekstbestand dat je in Excel kunt importeren) kunt opslaan.

NS-website
Omdat mijn kaart een NS-kaart is kan ik het transactie-overzicht ook op de NS-website inzien. Dat gaat niet zomaar, daar moet je eerst wat stappen voor doorlopen:

1. Doorloop eerst alle stappen die hierboven staan voor het in gebruik nemen van de NS-kaart. Je moet het “reizen 2e klas” of “reizen 1e klas” product op je kaart geladen hebben voordat het nut heeft om door te gaan.
2. Ga bij “Mijn NS” naar “Inzien reisgegevens” (aan de linkerkant in het menu)
3. De eerste keer moet je een Kaartservicecode aanvragen via de mail.
4. Als je de kaartservicecode ontvangen hebt én het reisproduct al op je kaart staat (anders mag je de code niet eens invoeren), dan kun je je 16-cijferig OV-chipkaart nummer hier invoeren samen met de kaartservicecode.

Ik verwacht op basis van de helpteksten dat ik hier ook andere transacties/reizen kan zien dan alleen van de NS en/of OV-chipkaarten van andere vervoerders hier kan toevoegen. Maar dat heb ik nog niet getest. Het overzicht was echter in ieder geval wél al bijgewerkt. Akelig nauwkeurig ook met tijdstippen van in- en uitchecken op de seconde nauwkeurig.
Je kunt bij transacties/reizen opmerkingen toevoegen en aangeven of ze privé of zakelijk zijn. Maar hier zie ik geen optie om dat overzicht dan op te slaan of te printen.

Conclusie tot nu toe

Het zou natuurlijk gemakkelijk zijn om te kunnen adviseren vooral zo ver mogelijk weg te blijven van de OV-chipkaart. Want het kost je een paar extra grijze haren om het geregeld te krijgen. De websites zijn vreselijk gebruikersonvriendelijk en de informatie gaat nooit verder dan het gladde 1-2-3-4 verkooppraatje.

Maar als het eenmaal werkt dan is het wel handig. Vooral ook omdat ik zag dat de reizen die ik maak op het moment goedkoper zijn met de OV-chipkaart. Voor de dagelijkse rit naar Eindhoven scheelt het 85 eurocent per “retour” en op de rit naar Amsterdam van vandaag scheelde het 3,65 euro in het voordeel van de OV-chipkaart. Hoe lang dat zo blijft is natuurlijk de vraag, maar voorlopig is het dus wel zo. Die ritprijzen kun je overigens opvragen bij 9292ov.nl. Daar wordt bij de uitgebreide prijsinformatie (onder aan de pagina met het reisadvies even doorklikken naar uitgebreide prijsinfo) zowel de prijs bij kaartjes op papier als bij gebruik OV-chipkaart aangegeven. Bij een retour 2e klas buiten de spits zou mijn voordeel op en neer naar Amsterdam overigens helemaal verdwenen zijn, dan kosten beide reisopties exact hetzelfde op dit moment.

Voordelen

• Nu nog goedkoper dan kaartje op papier als je enkele reis kaartjes koopt, even duur bij retourtje (bron). Je betaalt voor een enkele reis met OV-chipkaart de helft van de prijs van een retourtje op papier;
• Bij automatisch opladen altijd trein-/bus-/tram-/metro-kaartje bij de hand en altijd voldoende saldo;
• Niet meer in de rij voor de automaat;
• Flexibel, je betaalt nooit voor meer dan je daadwerkelijk reist.

Nadelen

• Ingewikkeld om de eerste keer aan de praat te krijgen;
• Niet meer gemakkelijk switchen tussen 2e klas en 1e klas reizen; (update: volgens deze pagina van de NS moet dat vanaf juli 2010 bij de automaat per dag gewijzigd kunnen worden; nog steeds niet per rit zoals met gewone kaartjes, maar wel al met minder handelingen dan nu);
• Meereizende kinderen of anderen die nu ook met korting mee kunnen reizen hebben ook eigen OV-chipkaart nodig (of moeten gewoon een kaartje op papier gebruiken);
• OV-bedrijven kunnen prijsverhogingen veel eenvoudiger doorvoeren een eenvoudiger flexibele prijzen invoeren (bijvoorbeeld op bepaalde dagen of tijdstippen);
• Je weet pas achteraf wat de reis daadwerkelijk gekost heeft.

Reacties, klachten, hulp

Aanvullende ervaringen, tips, problemen etc. zijn van harte welkom in de reacties. Let op! dit weblog is geen supportforum. Zaken als “mijn kaart doet het niet, wat moet ik doen?” mag je hier best plaatsen, maar de kans is klein dat er bij zulke vragen iemand in de buurt is die er antwoord op kan geven.

Er worden op de OV-chipkaart website de volgende opties genoemd voor hulp en klachten:

• Heb je een klacht over je studentenreisproduct, bel dan de Studentenlijn op 0900-6655444 (€ 0,10 p.m.).
• Klachten over het gebruik van de Studenten OV-chipkaart in trein, bus, tram of metro kun je het beste melden bij het betreffende OV-bedrijf. Voor suggesties of klachten over (toekenning van) je recht op studiefinanciering en/of je studentenreisproduct, kun je terecht bij de Dienst Uitvoering Onderwijs (tot 1-1-2010: IB-Groep).
• Heb je een suggestie of klacht over de OV-chipkaart in het algemeen, bel dan Klantenservice OV-chipkaart op 0900-0980 (€ 0,10 p.m.).  De klantenservice is ook te bereiken via het contactformulier op hun website of via een e-mail aan [email protected]
• Geld terug vragen is (uiteraard) lekker ingewikkeld, de OV-chipkaart website zegt: “Je kunt teveel betaald saldo (geld) terugvragen via een restitutieformulier van uw OV-bedrijf. Bijvoorbeeld wanneer een te hoog bedrag van uw OV-chipkaart is afgeschreven, u heeft niet kunnen in- of uitchecken of een transactie bij een verkoop- en oplaadautomaat is mislukt of verkeerd gegaan.  Let op: gebruik het restitutieformulier van het OV-bedrijf waar het teveel aan saldo is afgeschreven. Stuur uw aanvraag zo snel mogelijk en volledig ingevuld in. Alleen volledig ingevulde formulieren worden in behandeling genomen.” Voor een overzicht van formulieren van de verschillende bedrijven zie deze pagina.
• De NS heeft een “IkChip” forum voor OV-chipkaart gebruikers.

—

[20-4-2010 21:22 uur] Fout aangepast: “automatisch opladen” is niet hetzelfde als “reizen op saldo”!

[21-4-2010 6:30 uur] Info bijgewerkt met opvragen overzicht gemaakte reizen en klachteninfo.

[21-4-2010 11:15 uur] info over reizen met de trein met andere OV-chipkaarten dan die van de NS toegevoegd.