Is een SPOC open onderwijs?

Waarom wordt SPOC (Small Private Open Courses) toch steeds genoemd als mensen het over Open Onderwijs hebben? Die vraag werd gisteren op Twitter opgeworpen. Wilfred Rubens vond dat het vooral meeliften op de bekendheid van MOOCs was, terwijl we ook al “Open Courseware” als term hebben. Robert Schuwer vond dat ze best een plek mogen hebben hebben in het pallet van zaken die onder Open Onderwijs vallen. Omdat 140 tekens te weinig is om dat goed toe te lichten, schreef hij een blogpost erover.

Ik zet het gesprek erover hier op mijn weblog voort.

Tijdens de sessie die Robert en ik vorige week verzorgden als onderdeel van de Open Education Week, had ik als stelling dat Open Onderwijs geen doel op zich was, maar dat het wel een belangrijk hulpmiddel is bij het verhogen van de kwaliteit van (inline) onderwijs.

Vanuit die stelling zal het duidelijk zijn dat voor mij de discussie of een SPOC wel of geen Open Onderwijs is, eigenlijk minder relevant is. Natuurlijk, als er ergens claims gedaan worden die niet terecht zijn, dan moet dat aangepast worden. Ik ben het met Wilfred eens dat SPOC ongetwijfeld vaak gebruikt wordt om de link met MOOC te benutten. En voor media is het sowieso handig omdat het van die gemakkelijke SPOC versus MOOC mogelijk maakt. Een “SPOC is een MOOC maar dan didactisch beter ingezet” en zo.

Maar ja, is een MOOC wel Open Onderwijs. Ook daar zijn de discussies selectief. De EdX mensen wijzen graag naar het “besloten” karakter van de Coursera MOOCs. Immers, als docent mag je de materialen in zo’n MOOC niet zomaar hergebruiken, een duidelijke inbreuk op de 5R vereisten waar Robert op in gaat. Maar voor mij als deelnemer aan een Coursera MOOC is dat helemaal niet zo’n probleem. Ik kan alle materialen (ook de video’s en ondertiteling, uitzondering wellicht zijn de quizes) downloaden en ook na afsluiten van de MOOC gebruiken. Als lerende is dan alleen die eerste R (retain) voor mij van belang. Bij de definitie die Robert van Open Onderwijs geeft, zijn er situaties waarbij ik als lerende veel meer problemen heb.  Hij zegt namelijk dat Open Onderwijs moet voldoen aan

tenminste één van de volgende kenmerken:

1. Open in tijd;
2. Open in plaats;
3. Open in tempo;
4. Open in programma;
5. Open in toegang;

Dat is mooi, maar als “Open in toegang” voor mij als student niet geldt, dan heb ik helemaal niets aan de andere vier “Open” opties en dan is voor mij dat stuk onderwijs dus heel erg gesloten.

Mede daarom ben ik het ook met Robert een dat het 5COE-model van Mulder & Janssen waar ook hij naar verwijst een handig denkmodel is. Daarbij wordt betoogd dat een organisatie keuzes maakt over hoe open ze op bepaalde aspecten zijn. Wellicht is het daarbij belangrijk om te realiseren dat een vingerafdruk van een hele organisatie een view op een bepaald niveau is waarbij je de onderliggende details kwijt raakt. Opleidingen, faculteiten (instituten) of zelfs individuele cursussen, of het nou een SPOC is of een MOOC, hebben hun eigen detailvingerafdruk, afhankelijk van de keuzes die gemaakt worden.

We leven in een wereld waar “ik ook” en “ik nog beter” heel veel voor komen, ook als het om Open Onderwijs gaat. Bij de “ik nog beter” discussie wordt vaak één aspect uitgelicht om duidelijk te maken waarom het alternatief beter is dan dat van de ander. In dat licht zie ik de “SPOC is wel/niet Open Onderwijs” discussie ook. Mogen ze wel of niet meespelen?
Als iemand zegt “Wij bieden een SPOC aan” dan zegt mij dat een klein beetje en dan heb ik daarna een aantal vragen. Het zegt mij in ieder geval niet veel over hoe open het onderwijs dat aangeboden wordt dan is. Net zo min als “Wij bieden een MOOC aan” me bij voorbaat al alle antwoorden geeft. Het zegt me in ieder geval niet voldoende over de kwaliteit van dat onderwijs dat aangeboden wordt.