Zicht op wat er vliegt met ADS-B en RTL-SDR

Een van de dingen die niet kon met de goedkope RTL-SDR dongle uit China waar ik voor de vakantie mee aan de slag ging, was het ontvangen van ADS-B signalen van vliegtuigen. ADS-B staat voor Automatic Dependent Surveillance-Broadcast, een systeem waarbij vliegtuigen (of zweefvliegtuigen) op basis van hun GPS-locatie aan andere vliegtuigen, grondstations laten weten waar ze vliegen, welke richting en hoe had. Zie ook dit filmpje uit 2010 toen ze het systeem net gingen invoeren met uitleg over de werking:

Omdat het signaal door iedereen op te vangen is, kun je ook met een RTL-SDR dongle die signalen opvangen mits je een dongle en antenne hebt die geschikt zijn voor 1.090 Mhz. De eerste dongle die ik had kon die frequentie niet ontvangen, inmiddels heb ik ook een FlightAware Pro stick aangeschaft. Die is een stuk duurder dan de eerste die ik had, maar heeft dan ook meteen een versterker en filter ingebouwd. Dat maakt hem bij uitstek (uitsluitend?) geschikt voor het ontvangen van ADS-B signalen. Een antenne kun je zelf bouwen, maar ik kocht deze op AliExpress. Antennes via AliExpress kopen is altijd een beetje een gok, maar ik kan inmiddels bevestigen dat deze het prima doet. Daarbij is het echter wél belangrijk om de antenne buiten te plaatsen, dan is de ontvangst veel en veel beter dan binnen (ook op zolder). Ik heb hem net buiten het dakraam op zolder bevestigd met alleen een kabeltje van 2 meter ertussen. Een extra versterker of filter leverden geen voordelen op. De dongle is aangesloten via een powered USB-hub aan een Raspberry Pi met de image van FlightAware erop. Deze site heeft de info over het doorzenden van de data van dump1090-fa naar meerdere sites.

Buiten het dakraam is de ontvangst indrukwekkend. Berichten van vliegtuigen op meer dan 200km afstand worden opgepikt. Logischerwijs is de ontvangst naar het zuiden toe slechter omdat daar het dak tussen zit. En op die 200km afstand pik ik alleen vliegtuigen op die hoog genoeg vliegen. Dus een vliegtuig dat op 10km hoogte over Schiphol heen vliegt ‘hoort’ de ontvanger wel, een vliegtuig dat er landt niet, dan zitten er teveel gebouwen/obstakels tussen.

Doordat ik de data die mijn stick ontvangt automatisch deel met zowel FlightAware als met Flightradar24, ontvang ik bij Flightradar24 een ‘gratis’ business-account. Dat is cool want dan kun je daar veel en veel meer data van vluchten opvragen. Niet alleen data die je zelf opgevangen hebt, maar van alle vluchten die daar vastgelegd worden.


Ook de eigen data is leuk om te bekijken. Zo hebben de zweefvliegtuigen van Zweefvliegclub Eindhovense Studenten ook een ADS-B zender aan boord en die waren zowel op de eigen ontvanger als, zodra ze hoog genoeg vlogen, met het blote oog te zien. Dankzij het business licentie kon ik in Flightradar24 alle actieve gliders tegelijkertijd bekijken. Leuk gegeven, een van de gliders was de PH-421 (Zulu 4), die heeft als bouwjaar 1970!

Een ander voorbeeld van gecombineerd gebruik van de eigen data en Flightradar24 was de D-FSPG. Die had ik al een paar keer voorbij zien komen en op Flightradar24 liet een apart patroon zien, niet alleen voor vandaag maar ook voor eerdere vluchten. Wat verder doorzoeken leerde dat het om een Cessna 208 Caravan I van BSF Swissphoto gaat die waarschijnlijk foto’s aan het maken is of 3D-mapping.

Naast ADS-B bestaat er ook MLAT (Multilateration). Niet alles wat vliegt heeft een ADS-B transponder aan boord, maar wel bv een Mode A, C and S transponder. Als er een gebied is met veel ontvangers (die van mij heeft contract met 458 ontvangers) dan kan via MLAT ook de locatie van die vaartuigen bepaald worden. Eentje daarvan zie je hierboven: de PH-SCA, dat is geen vliegtuig maar een luchtballon.
Overigens kun je aan de screenshot hierboven zien dat de antenne toen nog binnen stond, toen was het ‘zicht’ een stuk slechter. De screenshot boven bij het bericht laat zien dat het aantal zichtbare vliegtuigen en berichten met alleen het buiten het raam plaatsen van de antenne flink omhoog gegaan is.

Andere belangrijke conclusie na een paar dagen wat nauwkeuriger het vliegverkeer boven ons eigen dorp en boven Nederland in het algemeen bekijken is dat het wel heel erg druk is in de lucht.